Nicolaas, verlichter van Japan

Nikolaas van Japan, de Apostelgelijke en Verlichter van Japan, werd, als Ivan Dimitrievich Kasatkin, geboren op 1 augustus 1836 in Berezovsk in het bisdom Smolensk. Zijn vader diende er als diaken.

Toen hij 5 jaar oud was, stierf zijn moeder; zijn vader bleef alleen achter met drie kleine kinderen. Het gezin leefde in armoede. Ivan was een intelligente kerel, die eerst de school van Belsk doorliep, vervolgens het Theologisch Seminarie van Smolensk en tenslotte de Theologische Academie van Sint-Petersburg voltooide.

In 1859 kwam uit Japan de vraag om een priester te zenden naar het Russische consulaat in Japan, die een voorbeeld zou zijn voor de Japanners en de vreemdelingen en ook interesse had voor studie en wetenschappelijk onderzoek. Omdat Bisschop Nectarius meende dat een dergelijke priester best een monnik was, deed Ivan de geloften van een monnik en ontving hij de naam ‘Nikolaas’. Tijdens hetzelfde jaar werd hij diaken en priester gewijd. Tijdens zijn reis naar Hakodate, waar hij de consulaatskerk toegewezen had gekregen, bleef hij steken aan de oostkust. Omwille van de ijsgang was alle verkeer met Japan lamgelegd. Daar had hij een inspirerende ontmoeting met Innocentius van Alaska, die hem uitvoerig en vurig vertelde over zijn missiewerk bij de Aleoeten. Geestdriftig zette Nikolaas zijn reis verder, maar eenmaal in Japan aangekomen, wachtte hem de ontnuchtering: “De Japanners beschouwen vreemdelingen als beesten en het Christendom als een verachtelijke sekte van bandieten en tovenaars.”

Gedurende 8 jaar spande hij zich mateloos in om de taal, de gebruiken, de gewoonten en het land te leren kennen van de mensen, aan wie hij de Blijde Boodschap wou verkondigen. Zijn immense inspanningen waren evenredig met het verbluffende resultaat: hij raakte bekend als dé expert bij uitstek van de Japanse taal en cultuur, zowel in als buiten Japan. Nikolaas begon haastig met de vertaling van de liturgische boeken. Op het einde van 1869 telde zijn missiewerk twintig catechumenen, die Christen wilden worden en zelf reeds catechisatiewerk verrichten. Hiëromonnik Nikolaas reisde terug naar Rusland om er persoonlijk de Synode in Sint-Petersburg te vragen een Russische Geestelijke Missie naar Japan te sturen. Vader Nikolaas werd bij die gelegenheid tot ‘archimandriet’ verheven en tot hoofd van deze Missie benoemd, die vier steden als basis had: Nagasaki, Tokio, Kioto en Hakodate. Nikolaas gaf de verantwoordelijkheid van de kerk in Hakodate door aan Hiëromonnik Anatolius en startte het evangelisatiewerk op in Tokio. Hij bouwde er een kerk en een huis, waar hij een school in onderbracht, later ook een seminarie. De Liturgie vierde hij in het Japans, wat niet zonder vrucht bleef. Meer dan vierduizend bekeerlingen meldden zich om gedoopt te worden. Archimandriet Nikolaas achtte de tijd rijp voor een eigen Japans-Orthodoxe Kerk en vroeg de Synode een bisschop te sturen. Op deze vraag ging de Synode niet in, maar ontbood Nikolaas naar Sint-Petersburg, waar hij zelf in 1880 tot bisschop werd gewijd.

Terug in Tokio, liet hij er de Verrijzenis Kathedraal bouwen. In 1889 werd de bouw beëindigd met een dubbele bekroning: de kathedraal was het mooiste bouwwerk van Tokio en in Japan werd de volledige godsdienstvrijheid afgekondigd. Een correctie en aanvulling van de bestaande, haastig vertaalde liturgische boeken drong zich op. Gedurende 30 jaar werkte hij dagelijks vier uur aan deze opdracht. Tegelijkertijd herzag hij de vertaling van het volledige Nieuwe Testament en dié delen van het Oude Testament, die in de Liturgie werden gebruikt. Zijn droom de volledige Bijbel te vertalen, heeft hij niet kunnen realiseren. Wel publiceerde hij een Orthodox Theologisch Woordenboek in het Japans. Hij vroeg extra hulp aan Rusland: priesters en een opvolger. Er kwam geen antwoord.

In 1904 breekt de oorlog tussen Japan en Rusland uit, die hem vele problemen bezorgde. Hij werd als een Russische spion beschouwd, de gelovigen werden als landverraders nagewezen, de pers riep op tot het in brand steken van de kathedraal. Bisschop Nikolaas moedigde zijn parochianen aan te bidden voor de overwinning van hun land, zelf bleef hij afwezig in de Diensten, waar voor de nederlaag van Rusland werd gebeden. Die nederlaag van de Russen heeft de nadelige gevolgen voor de Japanse Kerk allicht in hoge mate beperkt. Nikolaas organiseerde de bijstand aan de Russische krijgsgevangenen en zorgde voor alfabetiseringslessen voor hen, die ongeletterd waren. Na de oorlog kwam daar nog het onderhoud van de oorlogsgraven bij. Voor zijn ascetische werk gedurende deze moeilijke jaren krijgt Bisschop Nikolaas de titel ‘Aartsbisschop’. In 1911, een halve eeuw na zijn aankomst in Japan, telde het land 1 aartsbisschop, 1 bisschop, 35 priesters, 6 diakens, 14 koorleiders, 116 catechisten en 33017 gelovigen, in 266 parochies.

Op 3 februari 1912 ontsliep Aartsbisschop Nikolaas op 76-jarige leeftijd vredevol in de Heer. Op 10 april 1970 wordt hij door de Synode van de Russisch-Orthodoxe Kerk heilig verklaard. In Japan werd hij immers reeds geruime tijd geëerd als ‘een rechtschapen man en een biddende voorspreker bij de Heer.’