Paisius Velichkovsky

Paisius Velichkovsky leidde de wedergeboorte in van het Orthodoxe monnikendom op het einde van de 18de eeuw en hielp op die wijze aan het herstel van de Kerk na het teleurgang van het monnikendom en het geestelijke leven door de perikelen en conflicten tijdens de voorafgaande eeuwen. Zijn inspanning steunde op het erfgoed van het hesychasme en bloeide op in de populariteit van het bezoeken van staretsi tijdens de 19de eeuw.
Paisius werd als ‘Peter’ geboren op 20 december 1722 in het dorp Poltava. Zijn familie was vroom en bestond uit heel wat priesters. Zijn vader Joannes was de rector van de Kathedraal van de Ontslaping. Zijn moeder Irina werd later een moniale.
Peter was een rustig kind, dat hield van lezen. Reeds vrij vroeg las hij elk geestelijk boek, dat hij thuis of in de bibliotheek van de Kathedraal kon vinden.
Op 13-jarige leeftijd ging hij naar de theologische school te Kiev, maar na 2 jaar studeren kwijnde zijn belangstelling voor het studeren weg, maar groeide zijn interesse voor het monnikendom, ofschoon zijn moeder daar bezwaren bij had. Nadat hij verschillende vaders had bezocht, trad hij binnen in het Medvedovsky Klooster, waar hij de naam ‘Platon’ ontving. Toen er twisten met de Uniaten losbraken, moest het klooster de deuren sluiten, waardoor Platon naar het Kiev Klooster, waar hij in de drukkerij werkte.
Zoekend naar ascetische arbeid en een kluizenaarsleven trok Platon naar de Berg Athos, waar hij zijn intrek nam in het Pantocrator Klooster. Daar ontving hij de naam ‘Paisius’ en daar werd hij ook, in 1758, tot hieromonnik gewijd. Met zijn geestelijke leerlingen mocht hij zich van het klooster terugtrekken in de kluis van de Profeet Elias, die in korte tijd uitgroeide tot een skete. Daar het aantal leerlingen bleef toenemen en om alle ongemak en wrevel te vermijden, week hij met zijn gemeenschap uit naar het leegstaande Simonpetra Klooster, maar de taksen, door de Turkse overheid opgelegd, waren echter te hoog. Paisius keerde terug naar de Skete van de Profeet Elia, maar week, na 17 jaar verblijf op de Berg Athos, tenslotte uit naar Moldavië. In 1763 herstelde ze in Dragomir-Bukovina het Klooster van de Heilige Geest, waar zij de Diensten vierden zoals op de Berg Athos. Dat deden ze evenwel in twee talen, het Slavisch en het Moldavisch.
Een oorlog tussen Rusland en Turkije dwong de gemeenschap opnieuw uit te wijken, ditmaal naar Sekul, waar Paisius ondanks de gebrekkige omstandigheden aan zijn vertaling begon van de Vaderteksten. In 1779 trok hij met een aantal monniken naar het Niametz Klooster, waar meteen ook de laatste en vruchtbaarste periode van zijn leven begon.
Het aantal monniken was in die dagen opgelopen tot meer dan 700 en de naam en faam van het klooster verspreidde zich snel over het Orthodoxe Oosten. Het klooster breidde uit met een opvanghuis, een hospitaal en vele cellen voor monniken. De vertaling van de Vaderteksten kenden een ongehoord succes. Ook het Niametz Klooster werd een tijd door de Turken bezet. Ze werden echter snel door de Oostenrijkers verdreven, die later werden bijgestaan door de Russen. In die tijd (1790) werd Paisius tot de rang van ‘Archimandriet’ verheven.
Met het einde van de oorlog keerde ook de rust terug in het klooster, maar de krachten van Paisius waren op. Hij stopte het vertaalwerk. Op 5 november 1794 werd hij bedlegerig en op 15 november 1794 stierf hij.
Op 20 juli 1982, de feestdag van de Profeet Elia, werd Paisius heilig verklaard op de door hem gestichte Skete van de Profeet Elia op de Berg Athos.

Troparion t.2

Als vreemdeling hebt gij op aarde geleefd * en zo het Hemels Vaderland bereikt, * Eerbiedwaardige Vader Paisius, * die u geoefend hebt in de liefde tot de deugd. * Gij hebt de gelovigen geleerd om hun geest gespannen op God gericht te houden * en tot Hem uit heel hun hart te roepen: * “Heer Jesus Christus, Zoon van God, ** ontferm U over mij, zondaar.”

Kondakion t.8

Volmaakt hebt gij geijverd voor het monastieke leven * en als een werkzame honingbij hebt gij onze zielen gevoed * met de geschriften van de Vaderen * en zo elk van ons op de weg des Heils gebracht. * Daarom zingen wij tot U: “Verheug u, Wijze Vader Paisius, ** die het geestelijk vaderschap tot nieuw leven hebt gebracht.”